۱- DOWNLOAD

۲- DOWNLOAD

۳- DOWNLOAD

۴- DOWNLOAD

بختیاری ها(لرها) شاهنامه را نمی خوانند، با شاهنامه زندگی می کنند

گفتگوی اختصاصی با استاد نوربخش احمدزاده شاهنامه خوان و شاهنامه پژوه بنام کشور

دوست داشتن شاهنامه علاقه به ایران است، دوست داشتن وطن است

استاد ملک الشعرا در قصیده پند نامه می فرماید:

هرکه را مهر وطن در دل نباشد کافر است     معنی حب الوطن،فرموده ی پیغمبر است

1-   شاهنامه فردوسی چگونه کتابی است و از نظر داستانی شامل چند دوره است؟.

به نام خداوند جان و خرد                                   کز این برتر اندیشه برنگذرد

زما باد بر جان آنکس درود                             که داد و خرد باشدش تارو پود

شاهنامه فردوسی بزرگترین حماسه اساطیری، پهلوانی و تاریخی ایران که به نظر بسیاری از پژوهشگران بزرگ از نظر عظمت و شکوه و زیبایی یکی از کاملترین حماسه های جهان به شمار می رود.موضوع شاهنامه تاریخ ایران قدیم از آغاز تمدن نژاد ایرانی تا شکست و انقراض حکومت ساسانیان.ما در شاهنامه که من آن را شاه کار اندیشه وخرد می دانم با سه دوره روبرو هستیم 1- دوره اساطیری دوم دوره پهلوی و سوم نیز دوره تاریخی دوره اساطیری یعنی عهد کیومرث،هوشنگ،طهمورث،جمشید،و ضحاک تا برسد به ظهور فریدون.این دوره عهد پیدا شدن حکومت و پی بردن آدمی به خوراک،پوشاک،ومسکن،و کشف آتش و آموختن زراعت و پیشینه هاست.

در این دوره نزاع آدمیان و دیوان اساس واقعیداستانها به شمار می آید و سرانجام این جنگ ها به سود آدمیان پایان می یابد.این دوره ارزش اساطیری بیشتری دارد. و ارزش های حماسی زیادی ندارد.اگر این دوره را نبرد.خیر و شر بدانیم این دوره با شکست اژدی هاک(ضحکاک)و شکست شر و بدی منتهی می شود.

2- دوره دیگری که قابل بررسی می باشد دوره پهلوی است .این دوره با نبرد تازه ای میان خیر و شر آغاز می شود.که آن قیام کاوه آهنگر و فریدون است.در برابر بیدادگری ضحکاک.بنابراین این دوره از کاوه و قیام او شروع می شود.و بامرگ جهان پهلوان تاریخ ایران رستم گوهر و نماد شاهنامه و سلطنت بهمن پسر اسفندیار به فرجام می رسد .این قسمت مهمترین و بهترین قسمت های شاهنامه و بخش واقعی حماسه ملی ایران و حاوی عالی ترین اشعار زبان پارسی است. امتیاز ویژه این دوره حضور و وجود رستم در جنگهاست بیشتر نبردها میان ایرانیان و تورانیان اتفاق می افتد.در این دوره با سه گروه دلاور روبرو هستیم 1- یک دسته پهلوانان نیک و آزاده که مظهر منش های عالی انسانی می باشد.مثل رستم 2- دسته دوم پهلوانان شر و بدی که سراپا شرارتند چون اژدی هاک و افراسیاب 3- دسته سوم پهلوانانی که گاهی نیک و زمانی بد هستند مثل پیران.و سومین آخرین دوره دوره تاریخی و پایان کار شاهنامه.

در این دوره تصورات پهلوانی و داستانی و افراد خارق عادت و اعمال غیر عادی بتدریج از میان می روند.و اشخاص و رفتارهای تاریخی جایگزین آنها می گردند.و حماسه ملی ایرانیان نظم و روش تاریخی به خود می گیرد.

از عهد بهمن مقدمات آمیزش دوران تاریخی و پهلوانی به یکدیگر و تحویل عصر پهلوانی به عصر تاریخی شروع می شود. دور اصلی و واقعی تاریخی شاهنامه از عهد دارای دارایان آغاز و با هجوم اعراب و مرگ یزدگرد سوم پایان می یابد این مختصری بود از دوره های موجود در شاهنامه برای آشنایی مخاطبین ارجمند لازم به ذکر است که بگویم تنها دو اثر را می توان همتراز شاهنامه دانست یکی ایلیاد و اورسیه هرمر و دیگری مهابهاراتای هندی است.با این تفاوت که انگیزه پهلوانی های قهرمانان در حماسه های اخیر عشق زنان است در حالی که انگیزه کاراکتورهای شاهنامه نبرد نیکی و بدی است.

2- بعد از سرایش شاهنامه توسط فردوسی و پس از مرگ وی تا زمان کنونی شاهنامه چه نقشی در زندگی اجتماعی و سیاسی ملت ایران ایفاء کرده است. و چقدر فردوسی و شاهنامه از آیات و روایات اسلامی در قرآن کتاب آسمانی تاثیر گرفته است و راز ماندگاری ایران در چیست؟

 سوال شما شامل سه بخش است که اجازه بدید از آخر شروع کنم چندین هزار سال است که ایران این سرزمین پر گهر همواره مورد حمله دشمنان و کج اندیشان تاریخ بوده. ناراستی وناروایی انیرانیان را به چشم دیده و دشنه نامردان را به جان خریده اما خوشبختانه خم به ابرو نیاورده و همچون بلوط تنها و تنها اما پر ثمر بر جای مانده است چرا؟به راستی هیچ از خود پرسیده ایم که راز مانایی و ماندگاری ایران در چیست.جنگ های بسیاری را دیده،زخم های بسیاری خورده و خون های بسیاری خورده و خون های بسیاری در این پهن دشت ایرانشهر بر خاک ریخته شده است اما با همه تنهاییش ایستاده است در کنار آموزه های دینی اعتقادات یکتاپرستی و خداپرستی، یکی از اصلی ترین عوامل ماندگاری این سرزمین زبان مشترک این مردم است که حاصل تلاش خردمندانه فردوسی است.

بسی رنج بردم در این سال سی                عجم زنده کردم بدین پارسی

که البته من بیشتر با این بیت موافقم که:بسی رنج بردم به بسیار سال فردوسی در دوران سخت و سیاه وطن شجاعانه دست به شمشیر سخن می برد و تیغ سخن از نیام می کشد و خرد را کمان می کند و سخن را تیر

روان در سخن گفتن آژیر کن                        کمان کن خرد را ، سخن تیر کن

راز ماندگاری به نظر من در این است که هرگاه دشمن به این خاک حمله کرده است .دفاع از این سرزمین مقدس بود.نمونه اش در همین جنگ معاصر هشت ساله بعداز پیروزی انقلاب اسلامی وقتی دیوانه بغداد سرمست از باده دوشین هوس فتح سه روزه ایران را داشت و پای در بیشه شیران گذاشت.جوانان ایران در برابر گلوله و آتش دیواری از گوشت و استخوان ساختند  و رستمانه از وطن دفاع کردند. بعد از سرایش شاهنامه منهای آن دویست سالی که در هیچ مجلس رسمی و غیر رسمی نامی از این کتاب برده نمی شود.بعد از آن همواره در زندگی مردم نقش بازی کرده است.هرچند ما در شاهنامه با افسانه ها،سرگذشت ها،روایات ،و حکایات روبرو هستیم. نباید از دید افسانه و داستان به شاهنامه نگاه کنیم. باید اشعار فردوسی را رمزگشایی کنیم.خود فردوسی هم گفته است.

تو این را دروغ و فسانه مدان           به یکسان روشن زمانه مخوان

ازاو هر اندر خورد با خرد                دگر برره رمز معنی برد

قصه رستم و سهراب پند باشد تا بدانیم چرخ بازیگر از این بازیچه ها بسیار دارد.

شخصیت هایی که حتی در بخش اسطوره ای ساخته و پرداخته تاریخ ایران و از ذهن فردوسی گذاشته اند .در طول تاریخ ایران بارها و بارها شوربختانه تکرار شده اند .شاهنامه یک رساله سیاسی اجتماعی است که نقش پر رنگی در تاریخ ایران بازی کرده است . با توجه به نسخه های به جا مانده از شاهنامه فردوسی و بر اساس چاپ مسکو.چاپ ژول مول و کار اخیر دکتر خالقی مطلق که براساس چاپ فلورانس می باشد.ابیات بسیاری را می توان مثال آورد که گویی ترجمه ای است از آیات و روایات و قرآن کتاب آسمانی برای نمونه به چند مورد اشاره می کنم.

((فتبارک الله احسن الخالقین)){سوره مومنون،آیه14}(پس آفرین باد بر خدا که بهترین آفرینندگان است.)فردوسی می گوید

بر آن آفرین،کافرین آفرید            مکان و زمان و زمین آفرید

موضوع دیگر که در اشعار فردوسی مورد اشاره است.معاد اندیشی است.

از احمد غزالی که هم روزگار فردوسی است .آورده اند که روزی در مجلسی سخنرانی با حاضران کرد وگفت:((ای مسلمانان ))هرچه در این چهل سال من از سر منبر با شما می گویم، فردوسی آن را در یک بیت گفته است که اگر بدان کار کنید از گفته های دیگران بی نیاز توانید بود :

ز روز گذر کردن اندیشه کن         پرستیدن دادگر پیشه کن

بترس از خدا و میازار کس         ره رستگاری همین است و بس

راستگویی در هر جایگاه.موضوعی که جامعه ما به شدت از آن فاصله گرفت است و دروغ امروز برای ایران مثل دشمن خطرناک است و افسوس که ما دروغ را مثل راست بر زبان میرانیم.

((الحق مر))(گفتن درستی و راستی، تلخ است)

نگر تا چه گوید سخنگوی بلخ /که باشد سخن گفتن راست،تلخ

آدمی برگزیده و برآورده خداوندی:((انفذامره اختار آدم (ع)خیره من خلقه و جعله اول جبلته)){نهج البلاغه خطبه91}))در نهج البلاغه  پیشوای پارسیان آمده است ){هنگامی که خدا زمین را آماده زندگی انسانی ساخت و فرمان خود را صادر فرمود آدم را از میان آفریدگان برگزیده و او را نخستین و بدترین آفریده خود در زمین قرار داد.)

فردوسی می گوید:

تو را از دو گیتی برآورده اند /به چندین میانجی بپرورده اند

نخستین فطرت،پسین شمار / تویی،خویشتن رابه بازی مدار

و نمونه های بسیار دیگری که مجال پرداختن در در این مصاحبه نیست.

3- پس از آفرینش شاهنامه توسط فردوسی برای حفظ و بیان مفاهیم ژرف آن شیوه ها و سبک های مختلفی توسط راویان شاهنامه بوجود آمده است.لطفا با اشاره به سبک های مختلف ابداع شده در سایر نقاط ایران و ویژگیهای آنها و به عبارت دیگر تاریخچه نقالی در جهان و ایران را توضیع دهید؟

 بله شیوه ها و سبک های گوناگونی ابداع شده که مهمترین آن نقالی بوده برای روشن شدن موضوع اشاره کوتاهی به تاریخچه نقالی می کنم.تاریخ نقالی به بیش از سرایش شاهنامه بر می گردد و البته شما بهتر از من می دانید که اولین معلمین این سرزمین نقالان بودند.در طول تاریخ مردمانی بودند که داستان های ملی و مذهبی جهان را برای دیگر مردمان نقل می کردندو پاداش می گرفتند.در شاهنامه ابومنصوری و در داستان رستم و اسفندیار داستان را از زبان بلبل روایت می کند:ز بلبل شنیدم من این داستان که بر خواند از گفته ی باستان.

استاد جواد خسروی نیا هم معتقعد است :((که بلبل حماسه خوان معروفی بوده به نام کامل ارگاش جومن بلبل که تا پنج نسل از خانواده اش حماسه خوان بوده اند و به آخرین نسل آنها لقب بلبل داده اند))در یونان باستان هم اشعار هومر را با ساز می خواندند.در ایران هم به این افراد که برای مردم قصه ها را روایت و نقل می کردند گوسان می گفتند که طبقه اجتماعی را تشکیل می دادند .حکیم فردوسی هم دوستی داشته به نام علی بودلف که اشعار فردوسی را از بر بوده و در حضور ایشان از بر می خوانده است.

بررسی های به عمل آمده توسط محققین نشان می دهد نقالی و شاهنامه خوانی در کردستان خراسان و لرستان هم تاریخچه دیرینه ای دارد که برسی آن را به گفتگوی دیگری واگذار می کنم.در قوم بختیاری تاریخ دقیقی از اولین نقالی و شاهنامه خوانی در دست نیست .اما به گاه نادر در فتح قندهار به گاه مشروطه بدست بختیاریها و حتی در جنگ معاصر هم شاهنامه حضوری سبز داشته و سربازان و سرداران در بز نگاه های تاریخی درس ها از شاهنامه گرفته اند در روزگار ما هم بزرگانی چون استاد مرشد ترابی استاد سعیدی،استاد امیر صادقی،و استاد ابوالقاسم دهقان مشغول کار نقالی و شاهنامه خوانی هستند بطور کلی شاهنامه رابا موسیقی ،بدون موسیقی، نقل داستان با تصاویر یا پرده خوانی،نقل متن شاهنامه به شکل روایت ساده یا به شکل روایت رادیوئییک نفره و دونفره روایت بر اساس طومار مثل کار استاد ترابی

نقالی به نظر من پایه بازیگری است اینها که اشاره کردم شیوه ها و سبک هایی  بود برای حفظ این اثر ملی در این سالیان به کار رفته اند.

4- بر اساس گفته پژوهشگران فرهنگی و مردم شناسی و شواهد ، زاگرس و اقوام زاگرس نشین یکی از مهمترین مناطق مردمی هستند که عشق و پرشور به شاهنامه فردوسی دارند.

1- فردوسی و گفتگوی تمدن ها/و دیپلماسی بین کشورها مگر با درود و سلام و پیام /دو کشور شود زین سخن شاد کام...

سومین همایش بزرگ گوگری(برادری) در جامعه ی بختیاری برگزار شد.

سومین همایش گوگری(برادری) در جامعه ی بختیاری به مناسبت بعثت پیامبر اخلاق و برادری حضرت محمد(ص)، جمعه 9 خرداد ماه ساعت 2بعد از ظهر در تالار کاخ شهرکرد با هدف برسی و تقویت آیین گوگری(برادری) با حضور برخی از نخبگان بختیاری از جمله پروفسور محمود صالحی و دیگر چهره های سرشناس بختیاری برگزار شد.

ایذه سرای من: به گفته ی خبرنگار ما این همایش سومین سال پیاپی است که با هدف تقویت آیین گوگری(برادری) در جامعه ی لر بختیاری به میزبانی باب بهداروند در شهرکرد برگزار می شود.

دکتر یحیی حسن پور بختیاری دبیر همایش، سخنران آغازین برنامه در تعریف فرهنگ گفت: کارشناسان برای فرهنگ تعاریف مختلفی را بیان کرده اند. یک کارشناس عقیده دارد فرهنگ از مجموعه ی پیچیده ای از علوم، دانش ها، هنرها، قانون و مقررات،آداب و رسوم و سنت ها و تمام آموخته ها و عاداتی که یک انسان به عنوان عضو جامعه اخذ می کند تشکیل شده است. و جامعه شناس دیگری فرهنگ را مجموعه ی آداب و رسوم و سنت ها و نهاد های اجتماعی میداند اما وجه مشترک تمامی این تعاریف این است که فرهنگ هر جامعه متشکل از آیین ها و سنت هایی است که این آیین ها و سنت ها در میان اقوام و ملل مختلف فرهنگ آن جامعه شناخته می شوند.

دکتر بختیاری ادامه داد:بختیاری ها یکی از جوامع ایرانی هستند که سنت ها، آداب و رسوم و فرهنگ خاص خود را دارند و یکی از این آیین ها و سنت ها، سنت برادری یا در زبان بختیاری «گوگری» است.

ایشان ضمن اینکه این سنت را برگرفته از آموزه های دینی و روش و منشا آباء و اجدادی مردم این سرزمین خواندند بیان کردند: پرداختن به این آیین نیک، می تواند به گسترش روحیه ی برادری و نشر این فرهنگ در میان جامعه منجر شود.

دبیر همایش برادری با تاکید بر اینکه سنت برادری به عنوان یک رابطه ی اجتماعی برگرفته از فطرت انسانی است گفت: با حاکم شدن روحیه و فرهنگ برادری در جامعه، هزینه های فرهنگی،سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از تفرقه و ضعف ها در جامعه کاهش پیدا می کند و در ادامه ی بیاناتشان افزودند: آیین برادری در مسایل اجتماعی نیز آثار خوبی از جمله تقویت وحدت ملی و کاهش اختلافات و تفرقه در جامعه بر اساس مبانی اسلامی، رفع اختلاف های قومی وعصبانیت های قبیله ای،اتحاد کلمه، همدلی و تقویت انسجام اسلامی را به دنبال دارد.

ایشان در پایان این سنت را سنت حسنه ی پیامبر دانست و با ابیاتی از حکیم توس به سخنان خود پایان داد.

گرد دل نخواهی که باشد نژند/ نخواهی که دایم بوی مستمند

به گفتار پیغمبرت راه جوی/ دل از تیرگی ها به دین آب شوی

در ادامه  قاسم سلیمانی فرماندار محترم استان چهار محال و بختیاری به ایراد سخن پرداختند و با اشاره به حماسه ی شهید علی مردان خان بخیتاری علیه استبداد رضا شاهی گفتند: بختیاری ها از اصیل ترین و پاک ترین اقوام ایرانی هستند و تاریخ را اگر نگاهی کوتاه بیندازیم میبینیم همیشه مدافع وحدت ملی بوده و هستند.

قاسم سلیمانی گفتند: بختیاری ها در صدر مشروطیت بودند و این نقش انکار ناپذیر می باشد. ایشان همچنین با اشاره به 8 سال دفاع مقدس و اتحاد و انسجام بختیاری ها و فرماندهی سردار محسن رضایی بیان کردند: اینها نمونه هایی از گوگری( برادری) در ایل سرفراز بختیاری است و من افتخار میکنم بختیاری هستم.

شیخ علی نظر ممبینی سخنران دیگر همایش بود که با حدیث « انما المومنون اخوه » سخنرانی خود را آغاز کردند و گفتند: از افتخارات قوم بختیاری یک دست بودن و برادری آنان است این قوم را به جرات می توان تنها قومی نامید که تماما شیعه  است و همین را می توان نشانه ی برادری نامید.

ایشان در ادامه به تاریخ بختیاری اشاره ای و بیان کردند: ستون اول اکثر جنگ های کشور را بختیاریها تشکیل می دادند و نمونه ی بارز آن را می توان فتح قلعه ی قندهار به فرماندهی نادرشاه افشار نامید. و این ها جز با برادری ممکن نبود.

حاج آقا ممبینی در ادامه افزودند مردم غیور بختیاری در شهرکرد چشم براه مجسمه ی یادبود سردار گوگری شهید علیمردان خان بختیاری هستند و با توجه به فرمایشات رهبر انقلاب باید از قوم بختیاری و بزرگان آن تجلیل شود.

داوود حیدری پبدنی سخنران دیگر همایش به آسیب شناسی تاریخی بختیاری ها اشاره کرد و گفت: بختیاری ها درطول تاریخ فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته اند. اگر آسیب شناسی جدی و واقع بینانه ای از مشکلات بختیاری داشته باشیم میبینیم بزرگترین مشکل این مردم که عمری  به بلندای تاریخ دارد تفرقه و حسادت است. که می توان در دو بخش مورد برسی قرار گیرد. بخش نخست مربوط به نقش حکومت گران و شاهان برای ایجاد اختلاف میان آن ها با هدف تضعیف ایشان صورت گرفته و بخش دوم مربوط به اختلافات داخلی ناشی از رقابت و حسادت موضوع میان آن هاست که البته بخش دوم تاثیر بیشتری در ایجاد شرایط موجود داشته است. ولی با وجود این در هر مقطع که ایشان اختلافات را کنار گذاشته اند و با هم متهد شده اند حماسه های بی نظیری از جمله شکست هلاکوخان مقول، فتح قندهار و برقراری انقلاب مشروطه را رغم زده اند و هرگاه تفرقه میانشان حاکم بوده است به شکست آن ها منجر شده است که قیام بختیاری ها علیه نادرشاه افشار به رهبری علیمردان خان چهار لنگ و همچنین شکست در قیام 1308 به رهبری شهید علیمردان خان از جمله  مصداق های اختلاف های بختیاری است.

داوود حیدری در پایان با جمله ای از امام علی(ع) سخنان خود را به پایان رساندند: افسوس که عبرت ها زیاد و عبرت پذیرها اندک اند.

سخنران پایانی همایش نیز استاد نوربخش احمدزاده بودند که با اشاره ای کوتاه به داستان ایرج در شاهنامه اینطور بیان کردند:شاهکار اندیشه و خرد شاهنامه، کتابی است در حمایت دادگری، خرد،مردمی،آزادگی،عشق، دینداری و برادری. ازدید حکیم ابوالقاسم فردوسی راه خوشبختی در راستی و ایمان و عشق و برادری است.

نماند بر این خاک جاوید کس/ تو را توشه از راستی باد و بس

هنر مرمی باشد و راستی/ ز کژی بود کمی و کاستی

ایرج را می توان شهید راه برادری و صلح و دوستی نامید. فردوسی همواره در داستان های خود آدمیان را به ارزش های اخلاقی پایدار دعوت می کند و جهانی را که فاقد این ارزش ها باشد جنگلی تاریک وهراسناک مداند و انسان هایی را که به این ارزش های دینی و اخلاقی پایبند نباشند مثل سلم و تور از بدان وبهیمان  می شمارد.

اگر دو برادر دهند پشت به پشت/ تن کوه را خاک بسازد به مشت

کسی کو برادر فروشد به خاک/ سزد گر نخوانندش از آب پاک

همایش با موسیقی خوانندگان  بزرگی از جمله کهیار بختیاری(حافظ موسوی)،کوروش اسدپور،علی شاولی،کوروش رضوانی فر، علی تاجمیری و... و شعر خوانی امید داوودی،بیژن فرهادی، افرا عسکریان و آرمان راکیان  همراه بود و در پایان نیز استاد اسد قریشوندی و قدرت جمال پور و خانم نیوشا احمد زاده شاهنامه خوانی کردند.

نکته ی قابل توجه ی این همایش، اجرای شاهنامه خوانی نیوشا احمدزاده با چوغا بود که نگاه شرکت کنندگان را به خود جلب کرد، خانم احمد زاده هدف خود از این کار را در یک جمله اینطور بیان کرد: که به قول بی بی خانم استرآبادی « نه هر مردی از هر زنی فزونتر و نه هر زنی از هر مردی فروتر است فضیلت به انسانیت است نه مرد یا زن بودن».

همچنین در این همایش از کتاب دانشنامه ی بختیاری اثر ثریا داوودی حموله،واژگان بختیاری اثر ظهراب مددی و کتاب تازیانه های آز و یلان حماسه ساز اثر داوود حیدری پبدنی رونمایی شد.

در حین این همایش نیز ازشخصیت های علمی و فرهنگی چون دکتر علی قلی محمودی، پروفسور محمود صالحی و دکتر منوچهر امامقلی بابادی قدردانی شد.  و در پایان برنامه به پاس تقدیر و تشکر از دو طایفه ی بزرگ ایل میوند(عبدال وند و حاجی وند) که در دنیای امروز برادری ها را پاس داشته و یک بار دیگر ثابت نمودند که « در باب برادری تمام دنیا میدانند که برادریم در باب اتفاق آن سخنی است که پوشیده نیست که اتفاق باعث دولت است و نفاق بی دولتی. پس دولت به از بی دولتی»(نامه ی راسای طوایف بختیاری بههمدیگر در سال 1163 حجری قمری) تقدیم آنان گردید. و بعد ازآن نیز سه لوح یادبود دیگر به شخصیت های تاریخی،فرهنگی و هنری جامعه ی بختیاری(استاد قاعد بختیاری، استاد داراب رئیسی و استاد علی حافظی) اهداد گردید. 

عکس های همایش:

گزارش سومين همايش آيين برادري ( گوگري ) در جامعه بختياري

به مناسبت مبعث پيامبر اخلاق و برادري حضرت محمد ( ص ) در روز جمعه نهم خرداد 93 در بام ايران زمين ( استان زيباي چهار محال و بختياري _ شهركرد ) سومين همايش آيين برادري ( گوگري ) در جامعه بختياري با حضور تعداد كثيري از اساتيد دانشگاه ، نمايندگان مجلس شوراي اسلامي ، هنرمندان ، بزرگان تاريخ و فرهنگ بختياري و ... برگزار گرديد .

ميزبان اين همايش باب بهداروند ( بختياروند ) بود و شوراي مديريتي آن را جمعي از فرهنگيان ، پژوهشگران و بزرگان تمام بختياري تشكيل مي دادند كه اين شوراي مديريتي امسال دكتر يحيي حسن پور بختياري را به عنوان دبير اين همايش انتخاب نمودند .

دبيران اجرايي همايش آيين برادري ( گوگري ) عبارت بودند از : آقايان كريم ارشدي ، فريدون حسن پور ، فريبرز عجمي ، غلام بهداروند ، ناصر حسيني منجزي ،نجات رحيمي بلدي ، علي رشيدي تردي ، شهباز احمد پور ، رحم خدا جمالپور ، قدرت جمالپور ، شاهمراد جمالپور و داريوش حاجت پور و ...

سه نفر از شاعران بختياري به عنوان مجريان اين همايش انتخاب شده بودند كه آنان نيز عبارت بودند از : سركار خانم صغري طاهري و آقايان ربيع الله فرهمند و افرا عسكريان  .

اين همايش با تلاوت آياتي چند از كلام الله مجيد توسط قاري محترم حبيب الله حسن پور آغاز گرديد و پس از آن سرود ملي جمهوري اسلامي در سالن طنين انداز شد .

دکتر یحیی حسن پور بختیاری دبیر همایش، سخنران آغازین برنامه در تعریف فرهنگ گفت: کارشناسان برای فرهنگ تعاریف مختلفی را بیان کرده اند. یک کارشناس عقیده دارد فرهنگ از مجموعه ی پیچیده ای از علوم، دانش ها، هنرها، قانون و مقررات،آداب و رسوم و سنت ها و تمام آموخته ها و عاداتی که یک انسان به عنوان عضو جامعه اخذ می کند تشکیل شده است. و  اما وجه مشترک تمامی این تعاریف این است که فرهنگ هر جامعه متشکل از آیین ها و سنت هایی است که این آیین ها و سنت ها در میان اقوام و ملل مختلف فرهنگ آن جامعه شناخته می شوند.

بختیاری ها یکی از جوامع ایرانی هستند که سنت ها، آداب و رسوم و فرهنگ خاص خود را دارند و یکی از این آیین ها و سنت ها، سنت برادری یا در زبان بختیاری «گوگری» است.

ایشان ضمن اینکه این سنت را برگرفته از آموزه های دینی و روش و منشا آباء و اجدادی مردم این سرزمین خواندند بیان کردند: پرداختن به این آیین نیک، می تواند به گسترش روحیه ی برادری و نشر این فرهنگ در میان جامعه منجر شود.

دبیر همایش برادری با تاکید بر اینکه سنت برادری به عنوان یک رابطه ی اجتماعی برگرفته از فطرت انسانی است گفت: با حاکم شدن روحیه و فرهنگ برادری در جامعه، هزینه های فرهنگی،سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ناشی از تفرقه و ضعف ها در جامعه کاهش پیدا می کند و در ادامه ی بیاناتشان افزودند: آیین برادری در مسایل اجتماعی نیز آثار خوبی از جمله تقویت وحدت ملی و کاهش اختلافات و تفرقه در جامعه بر اساس مبانی اسلامی، رفع اختلاف های قومی وعصبانیت های قبیله ای،اتحاد کلمه، همدلی و تقویت انسجام اسلامی را به دنبال دارد.

 ایشان در پایان این سنت را سنت حسنه ی پیامبر دانست و با ابیاتی از حکیم توس به سخنان خود پایان داد.

گرد دل نخواهی که باشد نژند/ نخواهی که دایم بوی مستمند

به گفتار پیغمبرت راه جوی/ دل از تیرگی ها به دین آب شوی

در ادامه آقاي قاسم سلیمانی استاندار محترم استان چهار محال و بختیاری به ایراد سخن پرداختند و با اشاره به حماسه ی شهید علی مردان خان بخیتاری علیه استبداد رضا شاهی گفتند: بختیاری ها از اصیل ترین و پاک ترین اقوام ایرانی هستند و تاریخ را اگر نگاهی کوتاه بیندازیم میبینیم همیشه مدافع وحدت ملی بوده و هستند.

قاسم سلیمانی گفتند: بختیاری ها در صدر مشروطیت بودند و این نقش انکار ناپذیر می باشد. ایشان همچنین با اشاره به 8 سال دفاع مقدس و اتحاد و انسجام بختیاری ها و فرماندهی سردار محسن رضایی بیان کردند: اینها نمونه هایی از گوگری( برادری) در ایل سرفراز بختیاری است و من افتخار میکنم بختیاری هستم.

استاد حجت الاسلام حاج شیخ علی نظر ممبینی سخنران دیگر همایش بود که با حدیث « انما المومنون اخوه » سخنرانی خود را آغاز کردند و گفتند: از افتخارات قوم بختیاری یک دست بودن و برادری آنان است این قوم را به جرات می توان تنها قومی نامید که تماما شیعه  است و همین را می توان نشانه ی برادری نامید.

داوود حیدری پبدنی سخنران دیگر همایش به آسیب شناسی تاریخی بختیاری ها اشاره کرد و گفت: بختیاری ها درطول تاریخ فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته اند. اگر آسیب شناسی جدی و واقع بینانه ای از مشکلات بختیاری داشته باشیم میبینیم بزرگترین مشکل این مردم که عمری  به بلندای تاریخ دارد تفرقه و حسادت است. که می توان در دو بخش مورد برسی قرار گیرد. بخش نخست مربوط به نقش حکومت گران و شاهان برای ایجاد اختلاف میان آن ها با هدف تضعیف ایشان صورت گرفته و بخش دوم مربوط به اختلافات داخلی ناشی از رقابت و حسادت موضوع میان آن هاست که البته بخش دوم تاثیر بیشتری در ایجاد شرایط موجود داشته است. ولی با وجود این در هر مقطع که ایشان اختلافات را کنار گذاشته اند و با هم متهد شده اند حماسه های بی نظیری از جمله شکست هلاکوخان مقول، فتح قندهار و برقراری انقلاب مشروطه را رغم زده اند و هرگاه تفرقه میانشان حاکم بوده است به شکست آن ها منجر شده است که قیام بختیاری ها علیه نادرشاه افشار به رهبری علیمردان خان چهار لنگ و همچنین شکست در قیام 1308 به رهبری شهید علیمردان خان از جمله  مصداق های اختلاف های بختیاری است.

داوود حیدری در پایان با جمله ای از امام علی(ع) سخنان خود را به پایان رساندند: افسوس که عبرت ها زیاد و عبرت پذیرها اندک اند.

سخنران پایانی همایش نیز استاد نوربخش احمدزاده بودند که با اشاره ای کوتاه به داستان ایرج در شاهنامه اینطور بیان کردند:شاهکار اندیشه و خرد شاهنامه، کتابی است در حمایت دادگری، خرد،مردمی،آزادگی،عشق، دینداری و برادری. ازدید حکیم ابوالقاسم فردوسی راه خوشبختی در راستی و ایمان و عشق و برادری است.

نماند بر این خاک جاوید کس/ تو را توشه از راستی باد و بس

هنر مرمی باشد و راستی/ ز کژی بود کمی و کاستی

ایرج را می توان شهید راه برادری و صلح و دوستی نامید. فردوسی همواره در داستان های خود آدمیان را به ارزش های اخلاقی پایدار دعوت می کند و جهانی را که فاقد این ارزش ها باشد جنگلی تاریک وهراسناک مداند و انسان هایی را که به این ارزش های دینی و اخلاقی پایبند نباشند مثل سلم و تور از بدان وبهیمان  می شمارد.

اگر دو برادر دهند پشت به پشت/ تن کوه را خاک بسازد به مشت

کسی کو برادر فروشد به خاک/ سزد گر نخوانندش از آب پاک

همایش با موسیقی خوانندگان مشهور از جمله کهیار بختیاری(حافظ موسوی)،کوروش اسدپور،و گروه موسیقی سنتی ایذه (علی شاولی، نوید کیانی و آریو برزن کیانی )،کوروش رضوانی فر، علی تاجمیری، فرهاد بیژن پور و... و شعر خوانی امید داوودی، افرا عسکریان و آرمان راکیان همراه بود و نیز استاد اسد قریشوندی و قدرت جمال پور و خانم نیوشا احمد زاده شاهنامه خوانی کردند.

آیین رونمایی از کتب جدید بختیاری

یکی از بخشهای مهم این همایش رونمایی از کتب جدید و مهم نویسندگان بختیاری بود که با استقبال اهالی فرهنگ و هنر قرار گرفت.

کتاب دانشنامه ی فرهنگ بختیاری اثر ثریا داوودی حموله،

کتاب واژگان بختیاری اثر ظهراب مددی

و کتاب تازیانه های آز و یلان حماسه ساز اثر داوود حیدری پبدنی

در پایان همایش نیز ازشخصیت های علمی و فرهنگی قوم بختیاری قدردانی شد.و از تعدادی از این فعالان فرهنگی به نمایندگی همه شخصیت های موثر و فعال سپاسگزاری شد

 دکتر علی قلی محمودی(استاد دانشگاه )، پروفسور محمود صالحی (استاد دانشگاه )،و دکتر منوچهر امامقلی بابادی (استاد دانشگاه و چهره ماندگار بتن و سدسازی )،و ...

تقدیر و تشکر از دو طایفه ی بزرگ ایل میوند(عبدال وند و حاجی وند) که در دنیای امروز برادری ها را پاس داشته و یک بار دیگر ثابت نمودند که « در باب برادری تمام دنیا میدانند که برادریم در باب اتفاق آن سخنی است که پوشیده نیست که اتفاق باعث دولت است و نفاق بی دولتی. پس دولت به از بی دولتی»(نامه ی سران طوایف بختیاری در سال 1163 حجری قمری)   لوح ویژه همایش تقدیم آنان گردید.

آیین سپاس از چهرگان فرهنگی قوم بختیاری

در تداوم سنت  همایش های پیشین سه لوح یادبود به شخصیت های تاریخی،فرهنگی و هنری جامعه ی بختیاری(استاد قائد بختیاری، استاد داراب رئیسی و استاد علی حافظی) اهدا گردید.و همچنین از پدیدآورندگان و گردانندگان همایش ها و جشنواره های بختیاری تقدیر شد ازجمله :

جشنواره شعر بنه وار رهدار- جناب حسین حسن زاده رهدار

جشنواره شعرتمداربیت اردل - فیض الله طاهری

جشنواره شعر هومدرونگ -باغملک -جبار رضایی

همایش بزرگ سردار آسماری جناب احمد پور

همایش فرهنگی اندیکا - جناب آرمان موری

جشنواره شاهنامه لردگان - جناب شیخی

همایش آسمار اهواز - جناب احمد بخشی

شب شعر داراب افسر - اصفهان .... جمعی از شاعران پیشکسوت

ساواره فرهنگ و هنر،زبان بختیاری- ایذه - جناب اسکندر مقصودی 

ودیگر یاران و هنرمندان ... 

جلسه رسیدگی به بودجه و توزیع اعتبارات بخش تملک و دارایی شهرستان ایذه برگزار شد

جلسه رسیدگی به بودجه و توزیع اعتبارات بخش تملک و دارایی شهرستان  ایذه با حضور مهندس قلاوند فرماندار محترم شهرستان،مدیران شهر و مهندس توکل به خدا و خانم محمدی از استانداری در محل اجلاس فرمانداری ایذه، با حضور خبرنگاران برگزار شد.

ایذه سرای من: مهندس قلاوند فرماندار محترم شهرستان ضمن عرض خیر مقدم و تبریک اعیاد شعبانیه و نیز ولادت با سعادت امام عصر (عج) گفتند: در سال های اخیر با توجه به تحریم ها افت فاحشی  در اعتبارات عمران استان از جمله شهرستان ایذه گردیده بطوری که در سال های 90 با 70 درصد تامین اعتبارو در سال 91 از مجموع 34 میلیارد تومان تنها 13 میلیارد تومان (38 درصد) و سال 92 وضعیت بدتری را شاهد بودیم بطوری که از 43 میلیارد تومان تنها 14 میلیارد ( 32 درصد ) تامین اعتبار شده است . ایشان در ادامه بیان کردند: می توان گفت امسال نگاه واقع بینانه تری به مسئله ی برنامه ریزی و تامین اعتبارات شده است از این جهت که سیستم برنامه ریزی استان ذیل مباحث عمومی برنامه ریزی منطقه ای ولی بر اساس شاخص های مختلف طراحی کرده اند. وی تاکید نمودنددر دولت جدید هم به این مساله تاکید شده که از تعریف پروژه های بی حساب و کتاب پرهیز شود.

مهندس قلاوند با تاکید بر این نکته که امسال با هدایت دکتر مقتدایی استاندار محترم استان و دکتر حاجتی معاونت محترم برنامه ریزی اقدامات مناسبی در راستای توزیع عادلانه ی اعتبارات صورت گرفته است خاطرنشان کردند: در دولت گذشته تعداد زیادی  پروژه تعریف شد که کارشناسی نشده، زمان بر و نیاز به تامین اعتبارات زیادی دارد. لذا پروژه های جدید فقط در صورت الزام و اضطراب تصویب می شوندچرا که امکان تامین اعتبار برای پروژه های جدید وجود ندارد و اولویت تامین اعتبار با پروژه هایی است که بالای 70 درصد پیشرفت کاری داشته باشند. و حتما امسال به پایان برسند.

مهندس قلاوند در ادامه افزودند: از مجموع اعتبارات مصوب شده برای شهرستان ایذه 19.030.800 هزار تومان در بحث تملک و دارایی در نظر گرفته شده است که اگر تامین شود با توجه به اینکه با نگاه واقع بینانه و کارشناسی شده تعریف گردیده است در حد قابل  قبولی پاسخگوی بخشی از نیازهای شهرستان می باشد.

قلاوند با تاکید بر مهم بودن جاده های شهرستان بخاطر اینکه تنها راه مواصلاتی جنوب غرب به مرکز کشور است و همچنین فقدان ایمنی این جاده ها، بیان داشتند: منطقه ی ایذه منطقه ای وسیع با چیزی بالغ بر 80 درصد پوشش جنگلی و مرتعی و نیز آب و هوا، میراث فرهنگی و باستانی زیبا و نادری دارد که می تواند به راحتی به عنوان مرکز صنعت توریسم کشور قرار گیرد. از مدیران و کارشناسان استان انتظار می رود که برنامه ریزی ها و کارشناسی هایشان با توجه به قابلیت ها و مزیت ها و محدودیتهای شهرستان باشد.

در ادامه جناب مهندس توکل به خدا کارشناس استانداری توضیحاتی در زمینه برنامه ریزی و بودجه ی اخیر دادند و گفتند: رشد درآمدی کل کشور نسبت به سال 92، 33.8درصد بوده که از این میزان 31.5 درصد رشد استان بوده است

توکل گفتند: در سال گذشته درصد کسر بودجه ی کشوری 26.3 درصد بوده که از این میزان 28 درصد کاهش اعتبار برای استان داشتیم که چیزی بالغ بر 40 درصد بوده است و اگر در سال جاری میزان  19 میلیارد تصویب شده تامین اعتبار شود با رشد نسبت  به سال های گذشته مواجه خواهیم بود.

مهندس توکل به خدا در ادامه بیان داشتند: مدیران شهرستان باید توجه کنند که هرچه میزان داده های آماری داده شده توسط ایشان به استانداری دقیق تر و واقع بینانه تر باشد پیشرفتی منطقی تر ورضایت بخش تر خواهیم داشت و راهکارهای کمیته های برنامه ریزی شهرستان  که زیر نظر فرماندار می باشد از اهم مسایل مربوطه و تصویب پروژه ها می باشد.

ایشان در پایان سخنان خود خاطرنشان کردند: مزایای مدل برنامه ریزی اخیر حذف سیستم چانه زنی و استفاده از اسناد بالادستی است و هر پروژه ای که تصویب شود و تامین اعتبار گردد باید مجوز کمیسیون 215 را بگیرد.

مرادی فر مسئول نهاد کتابخانه های عمومی شهرستان ایذه نیز از مدیران حاضر در جلسه بودند  که بیان مشکلات کتابخانه ها از جمله کمبود کتابخانه ها در شهرستان اشاره ای کردند و گفتند:  با توجه به قانون نهاد کتابخانه های کشور به ازای هر 20هزار نفر باید یک کتابخانه ی عمومی وجود داشته باشد که این شاخص در شهرستان ایذه به ازای هر 35 هزار نفر است و می توان به جرات گفت ما با مشکل نبود کتابخانه مواجه هستیم. و این نیازمند توجه ویژه ی استانداری و مسئولین برای رفع این معضل است.

در ادامه مدیران دیگری از جمله حسینی بخشدار مرکزی، آذرشب مسئول آموزش و پرورش، جهانگیری مدیر جهاد کشاورزی و دکتر وفا درویش پور به نمایندگی حجت اله درویش پور نماینده ی شهرستان در مجلس شورای اسلامی به ارائه ی نقطه نظرات خود پرداختند.

در پایان مهندس قلاوند جمع بندی کلی داشتند و بیان کردند: 19 میلیارد بودجه تصویب شده همچنین از محل ماده ی 180 اختیار تعریف و ارائه معادل حدود 12 میلیارد تومان پروژه به نماینده ی شهرستان در مجلس داده شده است با ایشان  جلسه ای جهت ارائه ی نظرات و تعریف پروژه ها خواهیم داشت.

ایشان در ادامه افزودند: شهرستان ایذه 540 روستا داشته است که در سال های اخیر 100روستای آن تخلیه شده اند و این به معضلات شهر افزوده است که می توان با برنامه ریزی درست و فراهم کردن زیر ساخت ها برای آن ها آینده ی بهتری رقم زد.

باباپور در این جلسه که در ساختمان شورای شهر برگزار شد گفت: با توجه به اینکه روز گذشته سوالات به دست من رسیده اند ولی بنابر احترامی که برای اعضای شورای شهر بخصوص آقای فرهادی دارم در این جلسه حضور پیدا کردم.

شهردار ضمن اینکه پاسخگوی سوالات طرح شده بود در پایان جلسه از حضور خبرنگاران تشکر و خواستار حضور همیشگی آنان شد.

فراخوان عمومی طراحی آرم (لوگو) شهرداری

شهرداری ایذه در نظر دارد طراحی آرم شهرداری را در قالب فراخوان عمومی به مسابقه بگذارد. از تمامی اساتید، هنرمندان،  طراحان گرافیک، دانشجویان و علاقمندان دعوت بعمل می آید طرح مورد نظر خود را تا تاریخ 30/4/93 به واحد روابط عمومی شهرداری ارسال نمایند.

مواردی که باید مورد توجه قرار گیرد

1-نشان به اصول اساسی سادگی، زیبایی و گویایی استوار باشد.

2-از نمادهای بومی و محلی استفاده شود.

3-تا حد امکان به ویژگی ها و سوابق خاص مذهبی، تاریخی، علمی، فرهنگی و جاذبه های گردشگری و طبیعی شهرستان توجه شود.

4-طراحان باید توضیح کامل خود را در خصوص اثر ارائه شده و توضیح دلایل استفاده از نمادها در تهیه آرم همراه با مشخصات کامل خود ارسال نمایند. به اثر برگزیده یک قطعه نیم سکه بهار آزادی تعلق خواهد گرفت.

جهت توضیحات بیشتر با شماره تلفن 06925250120 واحد روابط عمومی تماس حاصل نمائید.

روابط عمومی شهرداری ایذه

مختصري از زندگي نامه "واهب بختياري"شاعر عصر صفوی

بابک زمانی پور
شعر واهب بختياري «میرزا حسنا» بر در بزرگ ورودی مسجد شاه (امام) اصفهان واقع در میدان نقش جهان در سال 1015 هجری شمسی مصادف با هشتمین سال حکومت شاه صفی اول صفوی نقره کوب گردید.
"خلف الوزراء"تاجا ميرزا حسن بيگ (ميرزا حسنا) بختياري مالميري اصفهاني، « واهب» فرزند ميرزا بيگ تاريخ که محل تولدش در دست نيست اما در سال 1026 هجري شمسي وفات كرد و در يزد به خاك سپرده شد.
ميرزا حسن بيگ بختياري مالميري اصفهاني "واهب"كه برخي از منابع و مآخذ به اشتباه او را ميرزا حسنا و ميرزا حسن «معرفي كرده اند برادر ميرزا حسين مستوفي بختياري مالميري» و «ميرزا خان بختياري مالميري (ايذه اي) سهامي (سهايي)» در خانواده اي اهل فضل كه از بزرگان مالمير(مال امير، ايذج، ايذه) بودند و در زمره ديوانيان و صاحبان املاك و مستغلات فراوان در فارس به واسطه انتساب به «خواجه قوام الدين حسيني » از وزراء دربار شاه شجاع از سلسله محلي آل مظفر و از ممدوحان خواجه شمس الدين ممد حافظ شيرازي» محسوب مي شدند و در اصفهان از دوره حكومت شاه طهماسب اول صفوي به بعد و نيز در دوره هاي حكومت شاه صفي اول صفوي و شاه عباس دوم صفوي در شهرهاي «مشهد، استرآباد و يزد» از دارندگان املاك و صاحبان نفوذ سياسي-اجتماعي به حساب مي آمدند متولد شد.
از جمله دگر بزرگان اين خانواده «خواجه نعمت الله مالميري» وزير شهر اصفهان به مدت چهل سال در دوره حكومت «شاه طهماسب اول صفوي» است كه به رغم اصرارهاي خويش در كناره گيري از سمت خود به واسطه لياقت و پشتكاري كه همواره از خودشان نشان داده بود تا پايان عمر در اين سمت ابقاء گرديده و در سال سي ام خدمتش در حاشيه استعفا نامه اش از سئي شاه طهماسب اول صفوي چنين نگاشته شد:
نعيما نعمت الله مالميري وزير اصفهاني تا بميري
بر همين اساس خواجه نيز بر حسب دور انديشي كه به منظور صيانت از ثروت خانوادگي در آن ايام از سوي بسياري از بزرگان و مشمولين جهت جلوگيري از تطاول كارگزاران و حتي شخص شاه صورت مي پذيرفت زيرا عموما"اين امر در دوره پس از مرگ اين قبيل افراد بيشتر به وقوع مي پيوست. كليه اموال خويش را كه شهرت ميزان آن در اقواه پيچيده و بالغ بر، 40 هزار تومان «تبريزي» ارزش گذاري گرديده بود، وقف خاص بر فرزندان خويش نمود.
در همين ايام فرزندان و نوادگان او نيز به دليل همين اعتبار خانوادگي در نقاط مختلف ايران به مناصب مختلف اداري گماشته شده بودند از آن جمله: خواجه معين الدين علي» به وزارت شهر مشهد و توليت مرقد امام رضا(ع) و ميرزابیگ پدر میرزاحسن،میرزاحسین میرزاخان به سمت وزارت شهر استرآباد و میرزا عنایت الله که به نام خواجه نعمت الله مالمیری اصفهانی نیز خوانده شده است، مدتها به شغل وزیر مهر دار در دربار شاه عباس اول صفوی اشتغال داشت، در سال 1001 هجری شمسی به منصب وزارت شهر یزد انتخاب گردید اما به دلیل مناقشه ای که میان او و داروغه آن شهر روی داد پس از چند روز درگیری خواجه به حالت قهر و جهت ابراز شکوه به سوی اردوی شاه عباس اول صفوی که در حال عزیمت به سوی نجف اشرف بود حرکت کرد اما در میانه راه به واسطه بروز بلیماری دار فانی را وداع گفته و جنازه اش را به دلیل قرابت راه در کربلای معلی در حایر مقدس مدفون نمودند.
میرزا حسن در چنین فضای مساعدی پس از طی تحصیلات اولیه و عالیه متداول آن ایام در عین توجه و عنایت به فن شعر که سمبل آن انتخاب تخلص «واهب» می باشد راه ترقی خویش را باز نموده پس از مرگ شاه عباس اول صفوی و مقارن با جلوس شاه صفی اول (سام میرزا) صفوی، «میرزا حسن واهب» که در برخی از منابع و ماخذ به عنوان «راهب» ضبط گردیده است، در جواب و برابر رباعیات سته میرزا محتشم به سرایش ماده تاریخ جلوس شاه جدید به مضمون ذیل دست زد که مورد توجه و عنایت اهل ادب قرار گرفت و به مانند پله ترقی در دربار جدید برای او عمل نمود، به شکلی که کم کم باعث شد تا در کنار طرح خویش به عنوان چهراه ای توانا در زمینه های ادبی به مناصب سیاسی- اجتماعی نیز دست یاید:
ای شاه جهان مهی ز اوج شرقی نوباوه بوستان«شاه نجفی»
نازد ز تو مسند شهی زان که ز جاه هم «سام نریمانی» و هم «شاه صفی»
نسب نامه «میرزا حسن بیگ (میرزا حسنا) بختیاری مالمیری اصفهانی، واهب» به میرزا بیگ و خواجه نعمت الله بختیاری مالمیری و در نهایت به خواجه قوام الدین حسینی مالمیری می رسد.
در سال 1013 هجری شمسی شاه صفی اول صفوی به عنوان جای گزین میرزا عنایت الله که مدتی قبل وزارت شهر یزد را در دست داشت استیفای آن شهر را به «میرزا حسن» واگذار نمود که این امر به مدت چهارده سال به طول انجامید.
در سال 1015 هجری شمسی پس از اتمام کار عملیات ساختمانی مسجد شاه (امام) اصفهان واقع در میدان نقش جهان که مصادف با هشتمین سال حکومت شاه صفی اول صفوی بود در میان شعرای مطرح آن ایام که به امر سرایش ماده تاریخ اتمام کار مزبور بر اساس حروف «ابجد» اهتمام ورزیده بودند، «میرزاحسن» گوی سبقت را از دیگر هم مسلکان ربوده و قطعه شعر ذیل او در این رابطه شهره گشته دو به خط «رشیدای خوشنویس» بر در بزرگ ورودی مسجد مذکور نقره کوب گردید، که در واقع نشان اوج عظمت فعالیت ادبی-فرهنگی این ادیب ارجمند می باشد:
اشعار منقور بر لنگه راست در: اشعار منقور بر لنگه چپ در:
چون خدیو زمانه شاه صفی این بنا خلقتی که صبح ازل
شاه دشمن گداز و بنده نواز در توفیق شد به رویش باز
که از این در شه فرشته خصال آن که سعیش به بوستان نجف
می برد ره به کعبه بی تک وتاز داد آب روان به عمر دراز
کی به انجام می رسد حرفم شه سوار قلمرو دانش
وصف این مسجد ار کنم آغاز خسرو عهد داور ممتاز
مسجدی کز شرف به یک مسجد شرع پرور شهی که جبریلش
کرده با مسجد الحرام نماز به دعا یاد کرده وقت نماز
خانه بانی و زمان و زمین داد فرمان که این در مسجد
کعبه ثانی و عراق و حجاز یابد از نقره و طلا پرداز
مرغ روح کبوتران حرم زر گرانش به کارخانه ذوق
می کند در هوای آن پرواز گرم خدمت شدند چون دم و گاز
نقره قرص مه زرشک درش چون به اقبال شاه گشت تمام
می خورد چون طلای مهرگداز آمد از روی آسمان آواز
باز نشد چون به تازگی این در فکر تاریخ کرده واهب و گفت
در «صفاهان» به روی اهل نیاز شد در «کعبه» در «صفاهان» باز

برادری از دیدگاه شاهنامه

نوربخش احمدزادهروایتگر وپژوهشگر شاهنامه

ایرج نماد برادری(گوگری) و برادر خواهی در شاهنامه:

به نام خداوند جان و خرد                        کزین برتر اندیشه بر نگذرد

اگر دو برادر دهند پشت پشت              تن کوه را خاک ماند به مشت

برا در ت  چند ان  بر ا در  بود                            کجا مرترا  بر سر افسر بود

آرتور  شوپنهاور( 1860-1788م) می گوید: :کاملترین دروغ پیمان شکستن است. این کلام فیلسوفانه به ارتباط پیمان با دیگر مقولات اخلاقی اشاره می کند. بر اساس اساتیر ایران "دروج" (دروغ) به معنی ناراستی و فریب است و از آن دیوی ماده اراده می شود. همچنان که در اندیشه ی ایرانی دروغ بزرگترین گناه بود.

در شاهنامه ی فردوسی قهرمانان و پهلوانان راستین پیمان شکن نیستند و دروغ نمی گویند و در سراسر شاهنامه نیز پیمانداری و وفای به عهد همواره در نبرد بی امان با دروغ و ناراستی است.

 پهلوانان راستین شاهنامه پیمان نمی شکنند، دروغ نمی گویند و دست به برادر کشی نمی زنند. شاهنامه ی فردوسی تجلیگاه ارزش های انسانی است. این ارزش ها در نبردیبی امان در دو سوی نور و ظلمت، نیکی و بدی معنا می یابد.

« پهلوانان شاهنامه را به سه دسته تقسیم کرده اند.

1-     پهلوانان نیکوکار، که عمر و سعادت خود را در خدمت خوبی می گذارند. بعضی از آن ها نمونه ی عالی انسانی و مبرا از هر عیب اند. مانند فریدون، سیاوش، کی خسرو و ایرج.

برخی دیگر خالی از ضعف و عیب نیستند مانند گودرز، رستم و توس

2-     پهلوانان بدکار، که وجود آن ها سراپا از شرارت و بدی است. مانند ضحاک، سلم، تور، گرسیوز،گروی زره، افراسیاب و در بین زنان سودابه وجود اینان همیشه منشع جنگ، تباهی و نکبت می شود

3-     پهلوانانی که آمیخته ای از خوبی  و بدی اند. مانند کاووس در ایران و پیران در توران»¹

پیمان داران که وفادار به ارزش های انسانی اند و همیشه در جبهه ی خوبی و نیکی قرار دارند.

شاهکار اندیشه و خرد شاهنامه کتابی است. درحمایت دادگری، خرد، مردمی، آزادگی، راستی ، نیکوکاری، عشق و برادری. فردوسی انسانها را به انسانیت و پارسایی دعوت می کند. حکیم ابوالقاسم فردوسی با ژرف اندیشی اقیانوس وار که ویژه اوست  با زبانی خاص و ویژگی هایی والای اخلاقی را از زبان کاراکتورهای داستانهایش به شیوایی بیان می کند. آرمان پارسایی بر این باور است که جهان هستی زیر فرمان سامان و نظم و هنجاری پایدار استوار است و هنجار و سامانی که بر جهان هستی فرمان می راند زندگی و سرشت آدمی را زیر فرمان دارد.خوشبختی و توانایی راستین در آن است که آدمی هنجار (نظم) و سامان هستی را دریابد و بشناسد و زندگی و رفتار خود را با آن هماهنگ سازد و از کُنش نابهنجار بپرهیزد.در آرمان پارسایی ستوده ترین ، بهترین و پایدارترین فروزها یا صفات آدمی راستی است که از دیده فردوسی راه خوشبختی در راستی ، درستی ، و برادری، و مهرورزی و عشق است. و درباره اهمیت راستی ، خرد، عشق و برادری و در ستایش این فروزه ها داد سخن داده است.

نماند بر این خاک ، جاوید کس               تورا توشه از راستی باد و بِس

هنر مردمی باشدو راستی                      زکژّی بود کمّی و کاستی

از دیده حکیم ابولقاسم فردوسی  ...

تساهل و پذیرش اقلیت های پناه آورده در سایه آیین برادری بختیاریها

 

ایبنانیوز / سرویس اجتماعی / یادداشت / اسکندر مقصودی

قوم بختياري بیشتر با ویژگی جنگاوری شناخته شده تا ارزشهايي چون علم و هنر؛ زيرا منطقه ی بختیاری به واسطه ي شرايط ژئوپلتيك، همواره يكي از كانون هاي مهم مواجهه و مردم این منطقه اولين مدافعان دفاع از كيان كشور بوده اند و نبردهای آنان در جنگ هاي برون مرزی و درون مرزي، نمودار این واقعیت است؛ حضور بختیاریها در ارتش صفوي براي تثبيت مرزهاي كشور و دستیابی به امنيت پایدار کشور در آن دوره، فتح روش مند و تاكتيكي قندهار در عصر نادرشاه افشار، فتح تهران براي برقراري مشروطه و جنگهاي متعدد و مبارزه در برابر پهلوي اول و دوم و بالاخره حضور در سطوح مختلف دفاع مقدس ۸ ساله در برابر جنگ تحملیلی عراق علیه ایران، این مدعا را تصديق مي كنند.

برجستگی سنت جنگاوری در بختیاری، مانع از ظهور عرفا، شعرا و انديشمندان در این منطقه نشد. همچنین توانایی این قوم در جنگاوری باعث از میان رفتن روح تساهل فرهنگی در میان ایشان نگردید. به این ترتیب، در دوره های مختلف تاریخ مشاهده می کنیم که سرزمين بختیاری، پناهگاه مظلومان از هر تبار و ديار بوده و بختیاریها با محبت و تساهل، پناه خواهان و مهمانان را پناه و جای داده اند.

همزيستي و عطوفت با اقوام همسايه و پناه آورده و گاهي جذب و همزباني اين اقوام با بختياري ها و حضور متعدد پژوهشگران و جهانگردان خارجي مي تواند پژوهشي جالب در اين زمينه باشد: از پناه آوردن شمس الدين محمد جويني صاحب ديوان و وزارت در قرن هفتم نزد يوسف شاه بختياري از بيم ارغون شاه مغول، تا شخصيتها و روشنفكراني كه طي جنگ جهاني اول به سرزمين بختياري پناه آوردند، همه و همه، نمودهایي از روح تساهل فرهنگی قوم بختیاری هستد.

استاد باستاني پاريزي در اين باره مي گويد: «فراموش كرده ايم كه اين ايلات بختياري در عين حال كه گلوله تفنگ دشمن از بيخ گوششان رد شده است و جوانانشان به آن تير كشته شده اند، وقتي در پايان جنگ (قيام مشروطه و فتح تهران) همين بختياريها پيروز شده اند و رئيس سپاه دشمن - و جمعي كثير را اسير گرفته اند - با همه اينها، از اجراي حكم اعدام دادگاه صحرايي در مورد دشمن خود سر باز مي زنند و مي گويند ما بر طبق رسم ايلي خود اسير را نمي كشيم.» (باستانی پاریزی، تلاش آزادي، چاپ پنجم، ص ۱۹۵)

همین پژوهشگر در مورد مبارزان وطن دوست كه در سالهای جنگ جهانی اول و در پی هجوم روسها و انگليسيها، به منطقه ی بختياري پناهنده شدند، مي گويد: «در همين كوهستان زني مي زيسته كه برابر صد مرد در سرنوشت تاريخ معاصر ما دخيل بوده است. مقصودم بي بي مريم (سرهنگ) بختياري است كه وقتي در جنگ بين الملل اول ايرانيان وطن خواه از اولتيماتوم روس و بعدا هجوم انگليسي ها ناچار به مهاجرت شدند و ... اين زن نامدار همه ي آنها را ماهها پناه داد و وسايل رفتن آنها را به غرب و كرمانشاه و بالاخره عثماني فراهم ساخت ... از جمله پناهندگان ... يكي هم وحيد دستگردي بود گوينده شعر نارنجك. اگر دست قنسول انگليس به اين مرد مي رسيد، تكه بزرگ او گوشش بود.» (باستانی پاریزی، مجله ارمغان، سال دوم، ص ۲۰۲)

جالب است بدانيم به گفته ي دهخدا، فكر تدوين تأليف دو كتاب «لغت نامه» و «امثال و حكم» در همان ایام پناهندگی وی در منطقه بختياري پديد آمد و او در سايه الطاف و مهرباني اين مردم و برخورداری از كتابخانه ي مجهز مرحوم لطفعلي خان امير مفخم و فتحعلي خان سردار اعظم در قلعه دزك، توانست منابع و موارد اوليه اين آثار را به دست آورد.

باستاني پاريزي درباره ی شاخص هاي فرهنگي اين قوم می نویسد: «منطقه بختياری يكي از نادر مناطقي است كه نسبت به جمعيت و وسعت خود، پذيراي گروه هاي زيادي از سادات اهل بیت (ع) مي باشد. کوه هاي بختياري پناهگاه مطمئن و امني براي سادات و علويان بوده و مهاجرت سادات به منطقه بختياري تا ۱۵۰ سال پيش ادامه داشت. كثرت سادات در منطقه بختياري و سكونت ديرينه ي آنان گواه روشني است كه از ديرباز سادات و شيعيان در سرزمين بختياري استقرار داشتند. دوستي و مودت اهالي با سادات زمينه ي سكونت دائم و جذب آنان در اين منطقه گرديد.» (باستانی پاریزی، مقدمه بر ديوان اشعار پژمان، ص ۳۲)

طوايف مختلف بختياري براي سادات احترام فراواني قائل اند. بختياريان که خود به شاخه ها و طوايف مختلفي تقسيم مي شوند، هيچگاه سادات را محدود و مقيد به دسته و تیره های خود نكردند. سادات با همه طوايف بختياري رابطه حسنه اي داشته و دارند، خود را بختياري مي دانند و همواره منزلت و جايگاه والايي در بين بختياري ها داشته اند. بختیاریان از قدیم الایام، سادات و متوليان امام زاده ها را، بر مبناي دوري و نزديكي جغرافيايي و پيوندهاي تاريخي و براساس سنت كهن طوائف و تيره ها بين خود تقسيم نموده اند.

در برخی کتب تاریخی آمده که تعدادی نوازنده و صنعتگر و... در زمان بهرام گور (و توسط دیگر پادشاهان در دوره های گوناگون) به این سرزمین آورده شده یا خود آمده اند و این مهاجرین هنرمند به زودی در دامان فرهنگ تساهل و نیک دلی بختیاریان، جذب و ساکن شدند. آن گونه که پژوهشگران گفته اند «بختیاریان با شعر و موسیقی به دنیا می آیند و با آن از این جهان رخت بر می بندند». در این سیر زندگی، هنرمندان همیار - ی که به آنها اشاره شد - در کنار برادران بختیاری خود همگام غمها و شادیها هستند. و طوایف این قوم، از طریق همین هنرمندان، احساسات درونی خود را به هموندان خود و دیگر اقلیت ها ابراز می دارند.

در بررسی شعر و موسیقی بختیاری، می توان نمایه هایی از این آیین تساهل و دیگرخواهی (غریب نوازی) را دید. از بیش از ۹۰ مقام و آهنگ موسیقی بختیاریان، چندین آهنگ، ویژه ی خوش آمد گویی و پذیرایی از سران و مهمانان اقوام دیگر است؛ مانند: عرو بوزی (عرب ها)، تهرانی (ارمنی ها)، سیامون (سایمون، ارمنی ها)، کردی و...

یکی از اقوامی که از سالیان پیشین در این فرهنگ و دیار جای گیر شده و و بر سفره ی تساهل قوم بختیاری نشسته اند، ارمنیان بودند که در عین حالی که تشابه دینی با بختیاری ها نداشتند ولی آنچنان در این فرهنگ جذب و هضم شده اند که گویی از سالیان دور، همسایه و همدل بوده و در سایه مهر انسانی و برادری در کنار هم زیست کرده اند.

آهنگ هایی مانند «تهرانی» و «سیامون» یا «سایمون» از ساخته های هنرمندان ارمنی است یا توسط هنرمندان بختیاری و برای پاسداشت سنتها و آیین های مردم مورد اشاره در موسیقی بختیاری به وجود آمده و امروز نیز وجود دارد. همین طور آهنگ هایی که در موسیقی بختیاری برای ابراز دوستی و به رسم انسانیت، به نام و برای کردها، عربها، قشقایی ها و... ساخته شده اند.

این آیین وحدت و یک گرایی در سایه ی سنت برادری (گهو گری) به دست آمده و در تمامی مراحل زندگی آنان، از سور و سوگ تا دیگر حوزه های اجتماعی – فرهنگی، آنان را همراهی می کند؛ بطوری که می بینیم عده ای از خانوارهای قشقایی در خانه به زبان قشقایی صحبت می کنند و در روستا یا شهر، به زبان بختیاری سخ می گویند و تضاد و تنافری بین این دو نمی بینند.

* پژوهشگر فرهنگ و هنر بختیاری، مدیر وبسایت www.dawar.ir

پی نوشت ها:
۱- عكاشه، اسكندر خان. تاريخ ايل بختياري، تهران: نشر فرهنگسرا، چاپ اول ۱۳۶۵
۲- باستانی پاریزی، محمدابراهیم. مقدمه بر ديوان اشعار پژمان، ص ۳۲ و مجله ارمغان، سال دوم، ص ۲۰۲ ) و تلاش آزادي، چاپ پنجم، ص ۱۹۵
۳- مقام ها و دستگاه های سازی و آوازی این نواها در موسیقی بختیاری را پیشتر تشریح کرده ام: «هزار دنگ و دوندال»؛ فرهنگ اشعار بومی بختیاریان، تألیف اسکندر مقصودی، ۱۳۷۳ و کتاب الکترونیک «آواها و نواهای سرزمین بختیاری»؛ سازینه های (مقام) موسیقی بختیاری به روایت استاد مهرعلی نجاتی، تألیف اسکندر مقصودی، ۱۳۸۵.

22 تیر سالروز فتح تهران بدست سردار اسعد بزرگ و سواران بختیاری گرامی

می داریم.

زندگینامه سردار اسعد بختیاری

(از سران بزرگ مشروطیت و از مفاخر ملی ایران)

   سردار اسعد بختیاری(1236 ـ1296ه.ش) از چهره های مشهور سیاسی اجتماعی تاریخ معاصر ایران و از مفاخر ملی به شمار می رود. وی از سران بزرگ مشروطیت ایران بود که نقش زیادی در تحولات کشور به ویژه در دوران نهضت مشروطیت داشت. درخصوص زندگی و مبارزات وی نظرات متفاوتی ابراز شده است اما همواره به عنوان یکی از چهره های اثرگذار تاریخ ایران مورد احترام بوده است دراین نوشتار زندگانی وی را به اختصار بررسی می نماییم.

تولد و کودکی

   در کتاب تاریخ بختیاری در شرح احوالات وی این گونه آمده است: «...علیقلی خان سردار اسعد، چهارمین فرزند برومند حسینقلی خان ایلخانی کل بختیاری است... در سال 1274 ق/1857 م. در قشلاق بختیاری متولد شد»¹  پدر سردار اسعد «حسینقلی خان ایلخانی» از رجال متنفذ دورن قاجاریه و ایلخانی بختیاری بود که توانست با متحد کردن طوایف مختلف بختیاری به قدرت و موقعیت بزرگی در آن روزگار دست یابد.  مادر سردار اسعد، «بی بی مهری جان، دختر نجف خان و نوه الیاس خان بختیاری» است. سردار اسعد در کودکی به تعلیم زبان فارسی و عربی پرداخت و  بعدها مطالعات خود را در زمینه های دیگر تکمیل نمود. و بنابر اصول تربیت ایلی  فنون رزم، اسب سواری و تیر اندازی را در دامان طبیعت زیبای بختیاری فرا گرفت.

فعالیت های اجتماعی و سیاسی

   قدرت روز افزون حسینقلی خان ایلخانی موجب هراس حکام قاجاریه گردید که در صدد نابودی وی برآمدند و نهایتاً به دستور ناصرالدین شاه و توسط ظل السلطان حاکم اصفهان به قتل رسید. (27 رجب 1299 ق/1882 م.)  پس از قتل حسینقلی خان ایلخانی بلافاصله اسفندیارخان و علیقلی خان سردار اسعد که دو تن از پسران ارشد وی بودند، دستگیرشده و سپس به تهران منتقل و در آنجا زندانی می شوند. سردار اسعد پس از یکسال با وساطت امین اسلطان صدراعظم که روابط نزدیکی با بختیاری داشت از زندان آزاد می گردد و در آنجا به ریاست جمعی از سواران بختیاری که عهده دار امور نظم و امنیت پایتخت بودند برگزیده شد. «سردار اسعد هنگام قتل ناصرالدین شاه در سال 1313 ه.ش با درجه سرتیپی ریاست یکصد سوار بختیاری را داشت و جزو اداره امور دیوانی بود»³

    در سال 1318 ق/1900م. سردار اسعد از راه هندوستان به مسافرت اروپا رفت و مدت دوسال در آن دیار اقامت داشت در این مدت زبان فرانسه را فرا گرفت و علاوه بر سیر و سیاحت، به مطالعه تاریخ و فرهنگ و قوانین اروپا یرداخت و در محافل رسمی و پارلمان های کشورهای اروپایی حضور یافت و به عنوان یکی از رجال سیاسی اجتماعی اشتهار یافت. 

ایفای نقش در مشروطیت

 بار دیگر در سال 1324ق/1906م.  به منظور معالجه چشم به اروپا سفر کرد و در همین سفر بود که با مشروطه خواهان  آشنا شد و در محافل آنها راه یافت.⁴مشروطه طلبان از وی برای پیروزی نهضت مشروطیت کمک خواستند. تلگراف علما نجف مبنی بر حمایت از مشروطه نیز عاملی گردید تا سردار اسعد که روحیه آزادی خواهی و عدالت طلبی داشت برای حمایت از مشروط راسخ تر گردد.

    دکتر مهدی ملک زاده مورخ و از رجال مشروطیت در کتاب خود با « انقلاب مشروطیت ایران» در خصوص شخصیت سردار اسعد می نویسد: «سردار اسعد به اروپا مسافرت کرد و در پاریس پایتخت فرانسه که در آن موقع مهد تمدن و آزادی و اندیشه های تازه و  نوین بود اقامت گزید و در اندک مدتی جذب افکار مترقی و آزادی خواهانه اطرافیان خود شد. چرا که از تجربه تلخی که از دوران استبدادی به خاطر داشت از صمیم قلب آرزو می کرد که روزی ایران از زیر یوغ استبداد رها شده و بتواند به یک آزادی  واقعی و عدالت اجتماعی دست یابد»⁵

فتح تهـران

    پس از این وقایع سردار اسعد تلگراف هایی به ...

چند دوبیتی زیبا از عباس مرادی شاعر مستعد، جوان و آینده دار شهرستان ایذه

خدا باران شرشر آفریده  /  دل ایلاتی پر آفریده

همه غم های عالم را قبایی  /  مناسب بر تن لر آفریده

همان روزی که چشمت کال میشد / تمام رنگ ها ابطال می شد

اگر چشم تو را می دید دنیا / همیشه سبز رنگ سال میشد

تو را چون نان و بابا دوست دارم / شبیه سیب و سارا دوست دارم

تو موضوع دوبیتی های نابی / تو را چون زنگ انشا دوست دارم

عباس مرادی:کارشناس ارشد ادبیات از دانشگاه علامه طباطبایی

معرفی کتاب « نقدی بر یک پیرزن»شمس رضوی

نویسنده: شمس رضوی

انتشارات معتبر

قیمت 2000 تومان

خلاصه ای از داستان:

در این کتاب نویسنده به زندگی ایام جوانی، آرزوها، اتفاقات و...یک پیرزن که در منطقه ی بختیاری زندگی میکند می پردازد و همراه با داستان به معرفی فرهنگ بختیاری می پردازد.

نویسنده در این رمان به زیبایی هرچه تمام تر همدم و مونس آن دختر (پیر زن) که شخصیت اصلی رمان است را تنها یک آینه معرفی می کند که از مادرش به یادگار به او رسیده و آینه شاهد اتفاقات و سرگذشت تلخ این دختر خواهد بود.

این کتاب را پیشنهاد میکنم حداقل یک بار بخوانید...

گفتنی است شمس رضوی کارشناسی تاریخ،معلم،نویسنده،شاعر و از بازیگران توانمند شهرستان ایذه است.

گزیده ای از اشعار زیبای کوروش کیانی قلعه سردی

لطفا به من نشان بده راه علاج را

لطفا بــــه من نشان بده راه علاج را

دنیا به هستی ام زده چوب حراج را

گاهی به نام دشمن و گاهی به نام دوست

از من ستانده اند  بـــه هر حیلـــه بـــــاج را

عمری به این شکارچیان سمور و فیل

تاوان پوست داده ام و جــــرم عــاج را

هرگز کسی شبیه تو پیدا نمی شود

نا گفتــه بـــرطرف بکند احتیــــــاج را

حتـی تبر کنار تو تغییر می دهد

طرز نگاه خود به درختان کاج را

شعر من از فروغ و فریدونی شما

در سایه می برد غــــزل ابتهـاج را

آخرین راه نجات ما فقط نادانی است

گرچـــه آتش هدیه ی اسکندر یونانـــــی است

هیزم این شعله ی پیشینه سوز،ایرانی است

در تماشاخانـــه ی تاریــــخ  تنهـــــا کـــــار  ما

واقعی ظاهر شدن در نقش یک قربانی است

تازگـــــی هــا  لهجـــــه ی  بغض  مرا  فهمیده اند

گرچه این خون گریه ها از دوره ی ساسانی است

کرم ابریشم به فرض از پیله بیرون زد چه سود

در تن پـروانـــــــه تـــا روز ابد زندانی است

دور باشم بی کسم،نزدیک باشم ناکسم!

شاعرم، تقدیر من چون ابر سرگردانی است

آدمی چـــون بـره ای از گوسفندان خداست

پیشه ی پیغمبرانش لاجرم چوپانی است

گیسوانت را کـه روی شانه ها کردی رها

تازه فهمیدم شب یلدا چــــرا طولانی است

هر کتابی را که دیدم زین پس آتش می زنم

آخریـن راه نجـــــات ما فقط نادانـــــی است

خدا چه می شد اگر پا به پاش - نه ای کاش

خدا چه می شد اگر پا به پاش - نه ای کاش

نرفتـــه ...